Berend Koudstaal werkte jarenlang bij een grote opdrachtgever, verantwoordelijk voor de nieuwbouw en renovatie van een academisch ziekenhuis. Hij verbaasde zich in die rol over de werkwijze van de bouw en stak dat niet onder stoelen of banken. Maar ondertussen is Berend Koudstaal overgestapt naar de ‘dark side’, zoals zijn oud-collega’s de bouwwereld veelbetekenend betitelen. Het is nu een jaar later. Moest hij zijn visie op BIM en samenwerken bijstellen?

Berend Koudstaal, Manager Lean & Virtueel bouwen, Heembouw

In de Verenigde Arabische Emiraten wordt het Museum van de Toekomst gerealiseerd. BAM is in samenwerking met de architect Killa Design en het ingenieursbureau BuroHappold Engineering verantwoordelijk voor het ontwerp en de realisatie van dit futuristische gebouw, dat medio 2019 wordt opgeleverd. Toegelicht wordt de inzet van BIM, waaronder het door de opdrachtgever van toepassing verklaarde BIM Level 2 mandaat en de toepassing van BIM van de schetsontwerpfase tot en met de realisatiefase. Eind 2017 ontving BAM hiervoor de Autodesk AEC Excellence Award.

Menno de Jonge, Director Digital Construction, Royal BAM Group

De Groene Kaap: grootschalig, stoer en met een verrassende, groene binnenwereld. Dat is in het kort dit nieuwbouwproject met honderden woningen. Waar ligt de meerwaarde van BIM in het VO en DO? Want bij deze complexiteit en schaal is 3D modelleren onmisbaar, naast maquettes, schetsen en 2D grafiek-onderzoek. Architect, aannemer en investeerder hebben veel invloed op het ontwerp. Hoe geef je dat vorm? En welk detailniveau ga je inzetten in welke fase? Verder aandacht voor de inzet van web-based datamodellen in de communicatie met investeerders.

Koos Kok, directeur, Bureau MASSA
Paul Bos, directeur, Root

Door sensoren te integreren in gebouwen kunnen enorme hoeveelheden data verzameld worden. Maar hoe ontsluit je die data en hoe maak je er bruikbare informatie van? Hoe helpt deze informatie je om gebouwen daadwerkelijk efficiënter te ontwerpen, realiseren, gebruiken en te onderhouden? Voor een antwoord daarop is Hendriks Bouw en Ontwikkeling in samenwerking met SlimLabs een pilot gestart, met BIM in de centrale rol.

Christina Randjiet Singh, engineer, Schrijvers Technische Installaties
Arjan Kalfsbeek, oprichter, Slimlabs

Met het paviljoen Circl heeft ABN AMRO een circulair gebouw gerealiseerd. Zo wordt de levenscyclus van de dragende constructie op dertig jaar geschat. Dat betekent dat de leverancier het hout na 30 jaar komt ophalen, om het opnieuw te gebruiken. En dat betekent weer dat het ontwerp zo is, dat het gebouw eenvoudig in onderdelen uit elkaar te halen is. Het BIM-model is de basis van de digitale tweeling van het gebouw; onmisbaar bij de kennisdeling en informatieoverdracht die hoort bij circulariteit.

Hans Hammink, architect associate, de Architekten Cie.

Een krappe planning, complexe installatie, lange contractduur en een beperkte beschikbare ruimte. Voldoende redenen om in BIM te werken. De rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Utrecht – die per dag maar liefst 75 miljoen liter afvalwater verwerkt – is verouderd. Bouwcombinatie DSK (De Stichtse Kraan, een consortium van Heijmans en GMB) vernieuwt en onderhoudt voor het waterschap de zuiveringsinstallatie. Virtual reality hielp de klant te overtuigen bij bepaalde keuzen. Stick to the plan, is verder het motto. Ook na de oplevering, tot in 2029. Met BIM als basis.

Jurgen Pennings, ontwerpcoördinator, consortium DSK
Bert Post, exploitatiemanager, DSK

Afgelopen maanden werkte een aantal B&U opdrachtgevers – Aedes, universiteiten, Rijksvastgoedbedrijf, Schiphol – aan de opstelling van gezamenlijke afspraken over vastlegging van informatie in BIM, met name gericht op de beheerfase. De Nationale BIM Specificaties vormen de ontbrekende schakel in de driehoek Protocol – Uitvoeringsplan – Specificaties (ILS) en borduren voort op al bestaande standaarden zoals de Basis ILS en de Rijksvastgoedbedrijf BIM Norm. Op de BIM praktijkdag worden de eerste resultaten getoond.

Ronald van Aggelen, directeur, Root, namens BIM Loket

De bouwplaats is te beschouwen als een tijdelijke fabriekslocatie. Bouwbedrijf M.J. de Nijs en zonen werkt de bouwplaats daarom uit met BIM-modellen voor de verschillende fasen van het bouwproces. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van kranen, liften, ketenparken en andere tijdelijke voorzieningen, zoals dataverbindingen, bevoorradingen en betonbekistingen. Doel is het bouwen zo veel mogelijk te stroomlijnen.

Maaik de Nijs, BIM-regisseur, M.J. de Nijs en zonen

Er werken ongeveer 100 mensen bij Vink Bouw; zo’n 60 op de bouwplaats en 40 op kantoor. Het bedrijf koppelt de wens om continu te verbeteren, ontwikkelen en innoveren aan de vanzelfsprekendheid van werken in BIM. Na enkele minder succesvolle ervaringen, groeide het inzicht hoe belangrijk cultuurverandering en het maken van uniforme afspraken zijn voor het slagen van BIM-projecten. De weg naar ondernemende ontwikkelende bouwer leverde waardevolle samenwerkingsvormen op. Momenteel ontwikkelt en bouwt Vink Bouw in de oude binnenstad van Alkmaar 31 royale appartementen. Volledig gasloos. Volledig papierloos. Over de reis die BIM heet.

Ernst Bouma, BIM Regisseur, Vink Bouw

Een nieuw universiteitsgebouw wordt aanbesteed met een ver uitgewerkt traditioneel bestek, gecombineerd met een zeer uitgebreid BIM-model. Radboud Universiteit kiest zelf voor een ontwerpteam en zoekt een bouwende partij op basis van kwaliteit, maar vooral kosten. AT Osborne meent een behoefte te zien bij middelgrote aannemers om vooral met bouwen bezig te zijn, maar dan wel op basis van een uitmuntend ontwerp, toegankelijke informatie (BIM) en transparantie ten aanzien van risico’s. Werkt deze ‘klassieke’ aanpak in een modern jasje verlagend op de inschrijfprijs?

Kees Rezelman, Managing Consultant Onderwijs, AT Osborne, namens Radboud Universiteit
Friso Janssen, raadgevend ingenieur/register constructeur, Croes Bouwtechnisch Ingenieursbureau

BIM is behalve modelleren en samenwerken ook genereren, integreren, manipuleren, automatiseren, analyseren en virtueel visualiseren van building information. Aan de hand van het project Naturalis Biodiversity Center laat ABT zien hoe combinaties van toepassingen tot betere ontwerpen leiden. Parametrisch ontwerpen is ingezet om de gevel – met als blikvanger de glaskroonconstructie – te optimaliseren en de complex gevormde betonnen gevelelementen te genereren. Met virtual reality zijn alternatieven als virtuele mock-ups op werkelijke schaal beleefd en ‘live’ aangepast. File-to-factory uitwisseling van informatie maakte de stap naar productie van het complexe gevelreliëf eenvoudig.

Widy Heuver, BIM specialist, ABT
Chris van der Ploeg, Computational Design specialist, ABT

Met andere industrieën als voorbeeld besloot bouwbedrijf Van Wijnen in 2011 iets te doen aan reductie van kosten en verspilling. Het besluit van 2D naar 3D was snel gemaakt. Denken in platformen en modulariteit volgden. Klantwensen gaan direct mee in het virtueel ontwerp. Na akkoord worden alle benodigde documenten automatisch – file to factory – gegenereerd. Generative design is de volgende fase, de eerste stappen zijn reeds gezet. Digitalisering pur sang.

Hilbrand Katsma, COO, Van Wijnen Noord

Advocaat Angela Minderhoud behandelt vijf zaken waarin de rechter een BIM-model kreeg voorgelegd. Twee ervan heeft ze zelf behandeld, waaronder een claim van 5 miljoen euro van een installateur voor vermeende ontwerpfouten. Screenshots uit het BIM-model zouden dat moeten aantonen. Maar in hoeverre is een BIM-model contractueel bindend? In een andere zaak hebben rechtbank-deskundigen aan de hand van het BIM-model geoordeeld dat sprake was van clashes in het BIM-model en dat de 2D-tekeningen hierdoor fouten bevatten. In weer een andere zaak werd toegang tot het BIM-model ingezet als pressiemiddel om de opdrachtgever tot betaling te dwingen. Welke nieuwe juridische mogelijkheden of valkuilen brengt het werken met BIM met zich mee voor u als aannemer, opdrachtgever of adviseur?

Angela Minderhoud, advocaat partner Construction & Real Estate, Straatman Koster Advocaten

Terwijl diverse sectoren door digitalisering op hun kop worden gezet, lijkt de bouwsector met een 100 jaar oud organisatiemodel vooralsnog de dans te ontspringen. Maar kijken we naar de stijgende investeringen van de tech-giganten en hun bewegingen in de richting van de bouwsector, dan lijkt ook die rijp voor disruptie. Zo is althans de diagnose van analisten. Hoe zetten wij de eindgebruiker centraal? Hoe gaan we data inzetten voor optimale oplossingen? Hoe gaan we langdurige partnerships aan om meerwaarde te creëren voor de eindgebruiker? Hoe sluiten we de deur voor nieuwe toetreders die dankzij digitalisering ook nog eens exponentieel groeien? Zorgt BIM voor de noodzakelijke vernieuwing?

Bram Mommers, Global Director Digital Asset Lifecycle, Arcadis